Ο Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Δυτικής Αθήνας, στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας «Μηχανισμός Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας Δυτικής Αθήνας», που υλοποιεί με πόρους της ΒΑΑ/ΟΧΕ του ΠΕΠ Αττικής 2014 -2020, εκπόνησε κατά το χρονικό διάστημα Δεκέμβριος 2021 – Φεβρουάριος 2022, μία μελέτη για την ανάπτυξη της Επιχειρηματικότητας και τη βελτίωση του οικονομικού περιβάλλοντος των δήμων της Δυτικής Αθήνας.
Στόχος της μελέτης ήταν η ανίχνευση των δυνατών και αδύναμων σημείων της περιοχής, μέσω των οποίων προκύπτουν οι παράγοντες που είτε συμβάλλουν θετικά, είτε αποτελούν προσκόμματα στην ομαλή ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Επιπροσθέτως, στόχος ήταν να διαμορφωθεί σταδιακά ένα στρατηγικό όραμα για την περιοχή, το οποίο θα αγκαλιάσουν οι τοπικοί φορείς και στο οποίο θα συνεισφέρουν με τις δικές τους στρατηγικές και σαφώς με συνεργασίες.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της Δυτικής Αθήνας και το προφίλ της επιχειρηματικότητας
Η Δυτική Αθήνα χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά ανεργίας, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, χωρικές και κοινωνικές ανισότητες, φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού, συγκέντρωση οικονομικών μεταναστών, έλλειψη έργων υποδομής, υποβάθμιση του περιβάλλοντος και των περιοχών βιομηχανικής δραστηριότητας. Τα χαρακτηριστικά αυτά αποτελούν τις βασικές αδυναμίες της περιοχής και λειτουργούν ανασταλτικά για την ανάπτυξή της γενικά και ειδικότερα στο πεδίο της επιχειρηματικότητας.
Στη Δυτική Αθήνα δραστηριοποιούνται κυρίως πολύ μικρές (56%) και μικρές (33%) επιχειρήσεις, με χαμηλές επιδόσεις και εσωστρεφή κουλτούρα, οι οποίες αδυνατούν να προσαρμοστούν στην νέα επιχειρηματική πραγματικότητα, ακολουθώντας ένα ξεπερασμένο αναπτυξιακό μοντέλο. Δεν υπάρχει συλλογικότητα και συγκεκριμένη επιχειρηματική ταυτότητα, ενώ το επίπεδο νέας καινοτόμου επιχειρηματικότητας είναι χαμηλό. Χαμηλός είναι και ο δείκτης ελκυστικότητας επενδύσεων, ή ακόμη και νέων μικρομεσαίων επιχειρηματικών εγχειρημάτων. Οι κλάδοι με τις περισσότερες επιχειρήσεις είναι το λιανικό και το χονδρικό εμπόριο.
ΕΜΠΟΔΙΑ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ
Οι παράγοντες που καθορίζουν την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στη Δυτική Αθήνα είναι κοινωνικοί, οικονομικοί, γεωγραφικοί και θεσμικοί, και ομαδοποιούνται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με το αν οφείλονται σε μακροχρόνια ή εστιασμένα και άμεσα αίτια, καθώς και μεμονωμένα γεγονότα που έχουν πλήξει την περιοχή ή την χώρα ευρύτερα:
Στα μακροχρόνια αίτια εντάσσονται:
- τα κοινωνικά προβλήματα που παρατηρούνται στην περιοχή,
- η έλλειψη διασύνδεσης του ακαδημαϊκού και του επιχειρηματικού κόσμου,
- τα νομικά εμπόδια, η απουσία κινήτρων, το ανεπαρκές φορολογικό πλαίσιο και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, θέματα που ανέκαθεν επηρέαζαν την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας της περιοχής, αλλά και της χώρας ευρύτερα.
- η έλλειψη των κατάλληλων βασικών φυσικών αλλά και τεχνολογικών υποδομών, αλλά και η αδυναμία συντήρησης των υφιστάμενων, τα οποία είναι διαχρονικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι Δήμοι της Δυτικής Αθήνας.
Στα εστιασμένα και άμεσα αίτια εντάσσονται:
- oι συνέπειες της πανδημίας στην κοινωνική δραστηριότητα και συγκεκριμένα, η αυξημένη αβεβαιότητα στην αγορά εργασίας όσον αφορά στις προοπτικές για την απασχόληση,
- oι συνέπειες της πανδημίας στην οικονομική δραστηριότητα, καθώς μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων λόγω των μέτρων περιόρισαν σημαντικά τη λειτουργία τους,
- oι συνέπειες της οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών, οι οποίες οδήγησαν σε χαμηλά επίπεδα ρευστότητας στις επιχειρήσεις της περιοχής, σε σημαντική έλλειψη χρηματοδοτήσεων προς τις επιχειρήσεις, καθώς και στην απουσία των κατάλληλων κινήτρων για την ανάπτυξη συνεργασιών.
Η κατάσταση που περιεγράφηκε παραπάνω φέρνει τη Δυτική Αθήνα αντιμέτωπη με μια σειρά σοβαρών απειλών:
1. Αποχώρηση Επιχειρήσεων από την Περιοχή
Η πρώτη απειλή την οποία αντιμετωπίζει η περιοχή είναι η απομάκρυνση επιχειρήσεων από τα γεωγραφικά της όρια ή και το ενδεχόμενο διακοπής της λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων. Η αστάθεια που χαρακτηρίζει το επιχειρηματικό περιβάλλον της Δυτικής Αθήνας αναγκάζει τις πιο δυναμικές επιχειρήσεις να μετεγκατασταθούν σε περιοχές επιχειρηματικά πιο ελκυστικές, με δυνητικά καλύτερες συνθήκες λειτουργίας και ανάπτυξης και με την προσδοκία επίτευξης μεγαλύτερου κέρδους. Παράλληλα, πολλές επιχειρήσεις είτε έχουν κλείσει είτε κινδυνεύουν να κλείσουν με αποτέλεσμα την ερήμωση των αγορών και την υποβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος της περιοχής.
2. Συνεχιζόμενη Υποβάθμιση
Η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει η Δυτική Αθήνα είναι η συνεχής υποβάθμισή της. Η υποβάθμιση της περιοχής συγκαταλέγεται στις αδυναμίες της, καθώς αποτελεί δεδομένο χαρακτηριστικό της. Όμως, η απειλή για συνεχιζόμενη υποβάθμιση, μπορεί να επηρεάσει πολύ αρνητικά τον χρονικό ορίζοντα της επιθυμητής αναβάθμισης.
3. Ασταθές Πολιτικό και Οικονομικό Περιβάλλον
Το ασταθές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον δεν σχετίζεται με τη συγκεκριμένη περιοχή. Καθώς όμως η Δυτική Αθήνα συναγωνίζεται με τις υπόλοιπες περιοχές της Αττικής, οι επιπτώσεις ενός κακού οικονομικού κλίματος μπορεί να είναι πιο σημαντικές σε αυτή την περιοχή. Η αστάθεια στο πολιτικό στερέωμα και η μη σταθεροποίηση της οικονομίας της χώρας αποτελούν απειλές με άμεσο αντίκτυπο στην περιοχή.
4. Έλλειψη Πληροφόρησης και Κεντρικής Οργάνωσης και Διαχείρισης
Σημαντική απειλή για την περιοχή αποτελεί η έλλειψη κεντρικής οργάνωσης και διαχείρισης, καθώς και πληροφόρησης με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κοινή στόχευση και σύμπνοια στην στρατηγική που ακολουθείται από τους Δήμους που την απαρτίζουν. Η έλλειψη κεντρικής οργάνωσης και διαχείρισης των δράσεων επιχειρηματικότητας που υλοποιούνται δυσχεραίνουν την αναβάθμιση της περιοχής και την ανάδειξή της σε επιχειρηματικό προορισμό. Η έλλειψη πληροφόρησης λειτουργεί ανασταλτικά στην πρόοδο και τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων, καθώς οι επιχειρήσεις δεν έχουν τα εφόδια για να συμβαδίσουν με τις εξελίξεις και να προσαρμοστούν εγκαίρως στις αλλαγές του επιχειρηματικού περιβάλλοντός τους.
5. Επιφυλακτική Στάση Τραπεζικού Συστήματος ως προς τις Προτεινόμενες Επενδύσεις στη Συγκεκριμένη Περιοχή
Ως απειλή διαφαίνεται και η επιφυλακτική στάση του τραπεζικού συστήματος απέναντι σε ενδεχόμενες επενδύσεις στη Δυτική Αθήνα, συνδυαστικά με τη γενικότερη αυστηροποίηση της παροχής πιστωτικής ρευστότητας σε οριζόντιο επίπεδο που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια ο κλάδος. Οι επιχειρήσεις και οι υποψήφιοι επιχειρηματίες μη έχοντας εύκολη πρόσβαση σε χρηματοδότηση δεν προχωρούν σε νέες επενδύσεις.
6. Υπερσυγκέντρωση Δραστηριοτήτων στο Μητροπολιτικό Κέντρο της Αθήνας και Περιθωριοποίηση των Υποβαθμισμένων Προαστίων
Βασική απειλή η οποία διαιωνίζεται είναι η υπερσυγκέντρωση δραστηριοτήτων στο Μητροπολιτικό Κέντρο της Αθήνας και η περαιτέρω περιθωριοποίηση των υποβαθμισμένων περιοχών, σαν τη Δυτική Αθήνα. Η απειλή αυτή περιορίζει τις δυνατότητες και τις ενέργειες των τοπικών αυτοδιοικήσεων της Δυτικής Αθήνας, αλλά και τα αποτέλεσμα των υποστηρικτικών και βελτιωτικών δράσεων που υλοποιούνται για την αντιμετώπιση των αναγκών.
ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ
Παρά τα εμπόδια και τις απειλές, παρουσιάζονται για τη Δυτική Αθήνα και μερικές αξιόλογες ευκαιρίες, η αξιοποίηση των οποίων μπορεί να συμβάλει στην αναστροφή της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί. Άλλωστε η Δυτική Αθήνα διαθέτει και λίγες μεν, καθόλου ευκαταφρόνητες δε, δυνάμεις, που αποτελούν σημαντικό πλεονέκτημα στις όποιες προσπάθειες αναληφθούν στην κατεύθυνση αυτή.
1. Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Ένα από τα σημαντικά πλεονεκτήματα της περιοχής είναι το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ), το οποίο αποτελεί φορέα γνώσης, εκπαίδευσης και επιμόρφωσης για την τοπική κοινωνία. Το ΠΑΔΑ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην περιοχή και προσδίδει προστιθέμενη αξία στην εικόνα της και την εξωστρέφειά της. Συγκεκριμένα, το Πανεπιστήμιο αναβαθμίζει το επίπεδο της περιοχής σε πολλούς τομείς, λειτουργώντας ως ο κύριος φορέας μεταφοράς τεχνολογίας, γνώσης και τεχνογνωσίας στο ευρύτερο οικοσύστημα.
Το ΠΑΔΑ αποτελεί το τρίτο μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της Ελλάδας (μετά το Α.Π.Θ. και το Ε.Κ.Π.Α.), ενώ θεωρείται το πλέον ταχέως αναπτυσσόμενο Πανεπιστήμιο στη χώρα και ένα από τα πιο ραγδαία αναπτυσσόμενα πανεπιστημιακά ιδρύματα σε ολόκληρη την Νοτιοανατολική Ευρώπη, με αποτέλεσμα η άνοδος του Ιδρύματος να επιφέρει θετικά αποτελέσματα σε όλα τα επίπεδα της περιοχής στην οποία ανήκει. Επιπλέον, πολύ σημαντικό δείγμα της δυναμικής του είναι η εξωστρέφειά του και οι συνεργασίες του με πλήθος πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στο διεθνές ακαδημαϊκό και ερευνητικό γίγνεσθαι, τόσο με την διοργάνωση επιστημονικών συνεδρίων και διαλέξεων, αλλά και πλήθους άλλων δράσεων, όσο και με την ενεργή συμμετοχή των φοιτητών και των καθηγητών στην έρευνα μέσω των 240 ερευνητικών προγραμμάτων και των 70 ερευνητικών εργαστηρίων που διαθέτουν τα τμήματα του Πανεπιστημίου, καθώς και κορυφαίων επιστημονικών εκδόσεων.
Στο ΠΑΔΑ επιπλέον από το 2019 ιδρύθηκε και λειτουργεί Πανεπιστημιακό Ερευνητικό Κέντρο (Π.Ε.Κ.), καθώς επίσης και το Ινστιτούτο Διοίκησης και Ανάπτυξης Λιμένων με εξειδίκευση στο σχεδιασμό, το συντονισμό και την υλοποίηση καινοτόμων στρατηγικών ερευνητικών έργων με πεδίο εφαρμογής τα λιμάνια της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένων των λιμενικών ζωνών, καθώς και τις δραστηριότητες που σχετίζονται με αυτά. Επίσης, το Πανεπιστήμιο αποτελεί ενεργό μέλος πολλών διεθνών οργανισμών μεταξύ άλλων του International Association of Universities (ΙΑU), European University Association (EUA), Community of Mediterranean Universitiesκαι του United Nations Academic Impact,που τελεί υπό την αιγίδα του Ο.Η.Ε.. Το ΠΑΔΑ αποτελεί επίσης τον Εθνικό Συντονιστή υλοποίησης της Ευρωπαϊκής πλατφόρμας Youth WiKi. To Youth Wiki είναι η ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια, που δημιούργησε η Ε.Ε., με στόχο την καλύτερη γνώση και κατανόηση των εθνικών πολιτικών για τη νεολαία που εφαρμόζονται στις Ευρωπαϊκές χώρες. Η πλατφόρμα παρέχει πληροφόρηση για τις αποφάσεις, τις δράσεις, τον τρόπο λειτουργίας των εθνικών δομών και τις πολιτικές συζητήσεις που αφορούν και επηρεάζουν τη ζωή των νέων. Το Youth Wiki αποτελεί επίσης ένα πολύτιμο εργαλείο για φορείς χάραξης πολιτικής, εκπροσώπους οργανώσεων νεολαίας, ερευνητές και εν γένει την κοινωνία των πολιτών. Το ΠΑΔΑ, αναλαμβάνει τη συλλογή, επεξεργασία και παροχή της απαραίτητης πληροφόρησης για τις πολιτικές που ακολουθούνται σε όλη την Ελλάδα στον τομέα της νεολαίας.
Ακόμη το ΠΑΔΑ αποτελεί το πρώτο «Πράσινο Πανεπιστήμιο» στην Ελλάδα κατέχοντας όχι μόνο υψηλότερη θέση από όλα τα ελληνικά πανεπιστήμια, αλλά και την 487η παγκόσμια θέση των πανεπιστημίων σε όρους βιώσιμης ανάπτυξης με βάση την αξιολόγησή τους σε 39 δείκτες σύμφωνα με το UI GreenMetric World University Rankings.
Τέλος, το Πανεπιστήμιο διαθέτει και την σύγχρονη διαδικτυακή ειδησεογραφική πύλη “Πανεπιστημιακοί Διάλογοι”, η οποία αποτελεί πρωτοποριακό εγχείρημα για την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα και ειδησεογραφία.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα παραπάνω καθίσταται σαφής ο καθοριστικός ρόλος του Πανεπιστημίου στην ανάπτυξη της περιοχής σε όλα τα επίπεδα. Ειδικότερα, όμως, η δραστηριότητα του ΠΑΔΑ στους τομείς της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας μέσω και των προαναφερθέντων δράσεων, θα αποτελέσει και το υπόβαθρο για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας της περιοχής της Δυτικής Αθήνας, και την καλλιέργεια ενός υγιούς και συνεχώς αναπτυσσόμενου επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Το Πανεπιστήμιο μπορεί να λειτουργήσει ως πόλος συνεργασίας και μεταφοράς γνώσης κινητοποιώντας πόρους στις επιχειρήσεις της ευρύτερης περιοχής.
2. ΑΣΔΑ
Ο Αναπτυξιακός Σύνδεσμος της Δυτικής Αθήνας (ΑΣΔΑ) αποτελεί τη δεύτερη πιο σημαντική δύναμη της περιοχής και συγχρόνως τον πιο σημαντικό φορέα ανάπτυξής της. Το έργο του ΑΣΔΑ στην περιοχή είναι αδιαμφισβήτητα μεγάλο γι’ αυτό και κατέχει μια ισχυρή θέση στην τοπική κοινωνία. Ειδικότερα στον τομέα της επιχειρηματικότητας έχει πραγματοποιήσει ή/και βρίσκονται σε εξέλιξη έργα σταθμός για την επιχειρηματικότητα της Δυτικής Αθήνας και την ανάπτυξή της σε όλα τα επίπεδα. Ο ΑΣΔΑ, με σκοπό την ανάπτυξη όλων των Δήμων που είναι μέλη του, συμβάλλει ουσιαστικά στη διεκδίκηση και εξασφάλιση σημαντικών εθνικών και ευρωπαϊκών πόρων, ούτως ώστε να αντιμετωπίσουν τις ανισότητες και τα αυξημένα κοινωνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά προβλήματά τους. Οι βασικοί στόχοι της δράσης του ΑΣΔΑ είναι η προώθηση και εδραίωση της διαδημοτικής συνεργασίας, η συνεργασία με κρατικούς φορείς και ο συντονισμός της δράσης όλων των φορέων της περιοχής, η χωροταξική, πολεοδομική και περιβαλλοντική ανάπλαση της Δυτικής Αθήνας, η καταπολέμηση της ανεργίας και η συνολική οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
3. Εφαρμοσμένες Πρακτικές και Έργα
Στην περιοχή της Δυτικής Αθήνας έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη πολύ σημαντικά έργα για την υποστήριξη και την αναβάθμιση της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται και έργα με ειδική στόχευση τη διαμόρφωση κουλτούρας επιχειρηματικότητας στο χώρο της Δυτικής Αθήνας. Οι συγκεκριμένες δράσεις είναι πολύ σημαντικές για την περιοχή και ήδη έχουν επιφέρει απτά και ενθαρρυντικά αποτελέσματα στις περιοχές που έχουν εφαρμοστεί, αν και ακόμα δεν έχει παρέλθει το ικανό και αναγκαίο χρονικό διάστημα ώστε να αποδώσουν πλήρως τα αναμενόμενα οφέλη. Επομένως, όλες αυτές οι καλές πρακτικές και οι δράσεις θα αποτελέσουν το υπόβαθρο για τις επόμενες, και για αυτό το λόγο αυτό συγκαταλέγονται στις δυνάμεις της περιοχής.
4. Δήμοι Αιγάλεω και Περιστεριού
Η Δυτική Αθήνα απαρτίζεται από οκτώ Δήμους, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από ανισότητες σε όλα τα επίπεδα, συνεπώς και στο επίπεδο της επιχειρηματικότητας και της συμβολής του κάθε Δήμου στην αναβάθμιση της περιοχής. Οι Δήμοι με τη μεγαλύτερη συμβολή στην ανάδειξη και την αναβάθμιση της Δυτικής Αθήνας είναι οι Δήμοι Αιγάλεω και Περιστερίου. Οι δύο αυτοί Δήμοι είναι οι πρωτοπόροι της περιοχής σε θέματα επιχειρηματικότητας, καθώς συμπεριλαμβάνουν και τις περισσότερες επιχειρήσεις από το σύνολο της Δυτικής Αθήνας, με αποτέλεσμα να αποτελούν και τους πυλώνες της τοπικής οικονομίας. Επιπλέον, οι συγκεκριμένοι Δήμοι κατέχουν την πιο σημαντική δυναμική για την περιοχή, βάσει και της κινητικότητάς τους όσον αφορά στην επιχειρηματικότητα και την υποστήριξή της. Έχουν ήδη επιδείξει σημαντικό έργο στην προσπάθεια της περιοχής για γενικότερη αναβάθμιση, καθώς και στον ειδικότερο στόχο για ανάπτυξη της επιχειρηματικότητάς της, με πολλά και μεγάλα έργα. Παράλληλα, παρουσιάζουν μια ελκυστική εικόνα για την περιοχή, όσον αφορά την επιχειρηματικότητα και τις επιχειρήσεις που εδρεύουν στην περιοχή ευθύνης τους και αποτελούν το πρότυπο για τους υπόλοιπους Δήμους, και τις επιχειρήσεις τους.
5. Χαμηλός Δείκτης Γήρανσης και Ηλικιακής Εξάρτησης
Σημαντικός για την εξαγωγή συμπερασμάτων είναι ο δείκτης ηλικιακής εξάρτησης, ο οποίος ορίζεται ως η αναλογία του μη οικονομικά ενεργού πληθυσμού (ηλικίας 0 έως 14 ετών και άνω των 65 ετών), προς τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό (ηλικίας 15-64 ετών). Ο δείκτης αυτός εκφράζει τον αριθμό των παιδιών και ηλικιωμένων που αντιστοιχεί σε κάθε εν δυνάμει οικονομικά ενεργό άτομο. Η Δυτική Αθήνα παρουσιάζει καλύτερη “επίδοση” αναφορικά με τον παραγωγικό της πληθυσμό σε σχέση με την επικράτεια. Ένας ακόμα σημαντικός δείκτης είναι ο δείκτης γήρανσης, ο οποίος εκφράζεται από την αναλογία των ατόμων άνω των 65 ετών προς τον ηλικιακά νεότερο πληθυσμό (0-14 ετών). Και ως προς αυτόν τον δείκτη η Δυτική Αθήνα παρουσιάζει καλύτερη “επίδοση” σε σχέση με την επικράτεια. Τέλος, δεν παρέλκει να αναφερθεί πως αποτελεί την πληθυσμιακά πολυπληθέστερη Π.Ε. της Περιφέρειας Αττικής, στοιχείο που της προσδίδει ιδιαίτερη δυναμική ανάπτυξης.
Στις ευκαιρίες που παρουσιάζονται για τη Δυτική Αθήνα το επόμενο διάστημα, περιλαμβάνεται καταρχήν η αξιοποίηση των υφιστάμενων και μελλοντικών χρηματοδοτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ήδη αξιοποιούνται τα εργαλεία του ΠΕΠ Αττικής 2014-2020, μέσα από το οποίο η περιοχή έχει ενισχυθεί πολύ και θα συνεχίσει να ενισχύεται. Ταυτόχρονα, ενώ η υποβάθμιση της περιοχής μπορεί να συγκαταλέγεται στις αδυναμίες της, φαίνεται να μπορεί να αποτελέσει παράγοντα ανάπτυξής της, καθώς τα χαμηλά λειτουργικά έξοδα για τις επιχειρήσεις (ενοίκια, δημοτικά τέλη κ.ά.) και η μεγάλη διαθεσιμότητα ενεργού προς εργασία ανθρώπινου δυναμικού όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων και ειδικοτήτων, αποτελεί επενδυτική ευκαιρία. Επιπλέον, η περιοχή διαθέτει πολλούς και μεγάλους ανεκμετάλλευτους χώρους, οι οποίοι μπορούν να προσελκύσουν πολυδιάστατες επενδύσεις. Στην περιοχή υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις, και μάλιστα βρίσκονται και σε κεντρικά σημεία Δήμων, οι οποίες δυνητικά θα αποτελέσουν πόλο έλξης για διαφόρων ειδών επενδυτικά σχήματα. Τέλος, ως ευκαιρία εμφανίζεται και ο γενικότερος ψηφιακός μετασχηματισμός, μέσω του οποίου προκύπτουν επιπλέον ευκαιρίες τόσο για την επιχειρηματικότητα και τις επιχειρήσεις μεμονωμένα, όσο και για το σύνολο της περιοχής.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΑΘΗΝΑ
Οι στρατηγικοί στόχοι που προτείνονται για την ανάκαμψη και ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στη Δυτική Αθήνα αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού σε ορίζοντα επταετίας που εκπονείται με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στο οικοσύστημα επιχειρηματικότητας. Στην πράξη, οι στόχοι αυτοί αποτελούν τα επιθυμητά αποτελέσματα για την περιοχή στον τομέα της επιχειρηματικότητας και συνοδεύονται από μια σειρά βελτιωτικών παρεμβάσεων που τους εξυπηρετούν, δηλαδή που εκμηδενίζουν την απόσταση μεταξύ της τωρινής και της επιθυμητής κατάστασης. Ο βαθμός δυσκολίας επίτευξης κάθε στόχου διαφέρει, και ειδικά στις περιπτώσεις που είναι υψηλός, η επίτευξή του απαιτεί την κινητοποίηση και ενεργό συμβολή όλων των τοπικών δυνάμεων σε όλους τους τομείς.
Στρατηγικός Στόχος 1: Αύξηση του επιχειρηματικού δυναμικού της περιοχής
Ο πρώτος στρατηγικός στόχος, και ο βασικότερος για την τοπική επιχειρηματική ανάπτυξη, είναι η αύξηση του συνόλου των επιχειρήσεων της περιοχής. Συγκεκριμένα, η στόχευση στην αύξηση των επιχειρήσεων, συστήνεται να υλοποιηθεί με προτεραιότητα στις περιοχές οι οποίες παρουσιάζουν αυξημένη αδυναμία και πολύ χαμηλή ελκυστικότητα σε επενδυτικά και επιχειρηματικά εγχειρήματα.
Η επίτευξη του στόχου μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από πολλαπλά χρηματοδοτικά εργαλεία που διατίθενται ή θα διατεθούν στο πλαίσιο συγχρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προγραμμάτων, αλλά και τραπεζικά προϊόντα με ευνοϊκούς όρους, για τα οποία θα πρέπει να ενημερώνονται οι επιχειρήσεις μέσω στοχευμένων δράσεων δημοσιότητας. Παράλληλα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής, και πιο ειδικά η υποβάθμισή της, την κατατάσσουν στις περιοχές της Αττικής με πιο χαμηλά λειτουργικά έξοδα, κάτι το οποίο μπορεί να αποτελέσει ελκυστική παράμετρο για έναν νέο επιχειρηματία. Επομένως, ο πρώτος στόχος εκτιμάται ως αποδοτικός, και το χάσμα το οποίο πρέπει να καλυφθεί διαφαίνεται διαχειρίσιμο.
Στρατηγικός Στόχος 2: Διατήρηση και αναβάθμιση υφιστάμενων επιχειρήσεων, με έμφαση στην Βιομηχανία
Ο δεύτερος στόχος είναι η διατήρηση του αριθμού των υφιστάμενων επιχειρήσεων τουλάχιστον στα ίδια επίπεδα στα οποία βρίσκεται τώρα. Άρα στόχος είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητάς τους. Είναι σημαντικό να ενισχυθεί η λειτουργία και η ανθεκτικότητα των παλαιότερων επιχειρήσεων της περιοχής, εκσυγχρονίζοντας και βελτιστοποιώντας πιθανές επιχειρηματικές τους αστοχίες και στρεβλώσεις, με προοπτική αυτές να αποτελέσουν τη βάση οικονομικής σταθερότητας στην περιοχή και ταυτόχρονα παράγοντα αύξησης της ανταγωνιστικότητας της, ενσωματώνοντας χαρακτηριστικά ψηφιακής αναβάθμισης και καινοτομίας. Τα ζητούμενα για τις επιχειρήσεις είναι αλλαγή κουλτούρας, απαλλαγή από ξεπερασμένες πρακτικές και μετάβαση σε μια νέα πραγματικότητα που θα διασφαλίσει την επιβίωσή τους και θα τους επιτρέψει στη συνέχεια να συμπορευθούν με τις τάσεις της αγοράς και της εποχής.
Η εκτίμηση για το χάσμα μεταξύ τωρινής και επιθυμητής κατάστασης αποδεικνύεται ιδιαίτερα επισφαλής, καθώς το επίπεδο ετοιμότητας και ενημέρωσης των επιχειρήσεων κρίνεται χαμηλό. Επομένως, εύλογα εξάγεται το συμπέρασμα πως η περιοχή της Δυτικής Αθήνας πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά στους τομείς της ενημέρωσης και καθοδήγησης των επιχειρήσεων, ώστε να μυηθούν στις νέες τεχνολογίες και να συγχρονιστούν με τις νέες ανάγκες, προς όφελος της τοπικής οικονομίας στην προσπάθεια να αυξηθεί η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.
Στρατηγικός Στόχος 3: Δημιουργία προϋποθέσεων για ανάπτυξη καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων
Ως τρίτος κεντρικός στόχος ορίζεται αυτός της ενίσχυσης της παρουσίας των νεοφυών επιχειρήσεων στην περιοχή της Δυτικής Αθήνας. Συγκεκριμένα, μέχρι τώρα στην περιοχή φαίνεται να εδρεύουν μόλις τρείς (3) εταιρείες αυτής της κατηγορίας – αν και η διαδικασία δημιουργίας του σχετικού μητρώου είναι σε εξέλιξη – , κάτι το οποίο αναδεικνύει αφενός τα χαμηλά επίπεδα αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών στην περιοχή, και αφετέρου ίσως την πλημμελή ενημέρωση σε θέματα επιχειρηματικότητας και των δυνητικών οφελών αυτής. Ως εκ τούτου, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη αύξησης των νεοφυών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται αυτή τη στιγμή στη Δυτική Αθήνα, ως αποτέλεσμα χρονικά πρότερων -αλλά σε κάθε περίπτωση καλά σχεδιασμένων και στοχευμένων δράσεων- που θα δημιουργούν τις προϋποθέσεις υποστήριξης/ ανάπτυξης, της συγκεκριμένης μορφής επιχειρηματικότητας. Με την υλοποίηση του παραπάνω στόχου, αναμένεται η βελτίωση των δεικτών ανάπτυξης της συνολικής επιχειρηματικότητας στην περιοχή, καθώς οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις θα αποτελέσουν από τη μία πόλο έλξης για την μετεγκατάσταση όμορου τύπου εταιρειών εντός των γεωγραφικών της ορίων, ενώ από την άλλη, το παραγωγικό τους αποτύπωμα (καινοτόμες πρακτικές, νέες μέθοδοι και διεργασίες, νέα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας) θα αναβαθμίσει συνολικά την αναπτυξιακή προοπτική.
Πάντως, Βάσει και των έργων τα οποία υλοποιούνται ή έχουν υλοποιηθεί, προδιαγράφεται μια τάση προς την καινοτομία και τις νέες τάσεις επιχειρηματικότητας. Συγκεκριμένα, με το έργο «e-INNO-HUB Δυτικής Αθήνας: «Ανάπτυξη και Διασύνδεση της Έρευνας και της Επιχειρηματικότητας και Διάδοση και Διευκόλυνση της Αξιοποίησης των Αποτελεσμάτων Έρευνας και Ανάπτυξης στους τομείς της Στρατηγικής της ΒΑΑ/ΟΧΕ για τις έξυπνες πόλεις, την τοπική έξυπνη οικονομία, την έξυπνη διαβίωση των πολιτών και σε έξυπνα συστήματα προσέλκυσης και διαχείρισης ροών επισκεψιμότητας», το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη, η Δυτική Αθήνα αυτόματα αποκτά μια δομή μέσω της οποίας θα γεφυρώσει και θα υπερβεί το χάσμα το οποίο υπάρχει με τη σημερινή κατάσταση και την επιθυμητή. Ειδικότερα, το έργο αυτό θα συμβάλλει τα μέγιστα στην επίτευξη όχι μόνο του συγκεκριμένου συνυφασμένου στόχου, αλλά και σε όλους τους στόχους που θα τεθούν από τον στρατηγικό σχεδιασμό. Επομένως, αναλύοντας τα δεδομένα και έχοντας σαν γέφυρα το παραπάνω έργο, η απόκλιση στον παρόντα στόχο κρίνεται διαχειρίσιμη και εκτιμάται πως ο στόχος που τίθεται θα είναι άκρως αποδοτικός.
Στρατηγικός Στόχος 4: Αναβάθμιση δεξιοτήτων και ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο
Ο στόχος που προτείνεται είναι η ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων και η ευρύτερη ενημέρωση σε επίκαιρα θέματα επιχειρηματικότητας των επιχειρηματιών και του παραγωγικού δυναμικού της περιοχής. Η επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου απορρέει ως ανάγκη από την κυρίαρχη παρουσία μικρομεσαίων επιχειρήσεων στους κλάδους του λιανικού και χονδρικού εμπορίου στην περιοχή. Οι συγκεκριμένοι δύο κλάδοι συγκεντρώνουν το 45% των επιχειρήσεων της Δυτικής Αθήνας, και αποτελούν την προμετωπίδα της οικονομικής δυναμικής. Αυτό σημαίνει ότι χρήζουν άμεσης και συνεχούς υποστήριξης προκειμένου για τη σταθερότητα και τη βιωσιμότητα της περιοχής σε όλους τους τομείς της.
Ο βαθμός δυσκολίας επίτευξης του στόχου είναι ιδιαίτερα υψηλός καθώς το χάσμα μεταξύ υφιστάμενης και επιθυμητής κατάστασης εκτιμάται μεγάλο και τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα ιδιαίτερα δύσκολα.
Στρατηγικός Στόχος 5: Ενσωμάτωση ειδικών ομάδων πληθυσμού στον παραγωγικό ιστό
Μείζονος σημασίας παράγοντας, τόσο στη δημογραφία της περιοχής, όσο και στην αναπτυξιακή της προοπτική, αποτελεί η συγκέντρωση και εγκατάσταση μειονοτικών ή άλλων πληθυσμιακών ομάδων (πρόσφυγες, μετανάστες, ρομά κ.α.), η οποία ενδεχομένως δημιουργεί όξυνση φαινομένων έντασης κοινωνικών ανισοτήτων και οικονομικής επιβράδυνσης. Τούτου δοθέντος, στρατηγικός στόχος, ως προς την καταπολέμηση του φαινομένου αυτού αποτελεί η ουσιαστική ένταξη των μειονοτήτων στο κοινωνικό και μετέπειτα στο επαγγελματικό γίγνεσθαι, με μια μέριμνα σταδιακής ενσωμάτωσης, η οποία και θα επηρεάζει θετικά τους δείκτες ανάπτυξης της περιοχής, σε μια ανοδική πορεία, αναβαθμίζοντας παράλληλα την εικόνα και την ελκυστικότητα της περιοχής, με αντίστοιχη επίδραση στο επενδυτικό ενδιαφέρον.
Ο παρών στρατηγικός στόχος κρίνεται εξαιρετικά επισφαλής. Πιο συγκεκριμένα, ο προτεινόμενος στόχος αποτελεί βαρόμετρο για τη συνολική εικόνα της περιοχής και την ανάπτυξή της οικονομικά και επιχειρηματικά και στην ανάδειξή της σε πόλο έλξης επενδύσεων για όλους τους κλάδους. Η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης αποδεικνύει και τη βαρύτητα του συγκεκριμένου παράγοντα ο οποίος σήμερα αποτιμάται ποιοτικά να επηρεάζει ανασταλτικά την περιοχή σε μεγάλο βαθμό. Επομένως το επιθυμητό σενάριο και ο επιδιωκόμενος στόχος είναι η συγκεκριμένη επιρροή σταδιακά να περιοριστεί και από το επίπεδο της πολύ υψηλής βαρύτητας που διακρίνεται, να μειωθεί αισθητά σε ένα ελεγχόμενο επίπεδο μεσαίας τάξης σε πρώτη φάση. Συμπερασματικά, λοιπόν, το χάσμα το οποίο παρατηρείται μεταξύ υφιστάμενης και επιθυμητής κατάσταση είναι μεγάλο, και η κρισιμότητα παρέμβασης για μετάβαση από τα υψηλά επίπεδα επιρροής σε μεσαίας τάξης μεγέθους, κρίνεται επιτακτική.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Σκοπός των βελτιωτικών παρεμβάσεων που παρουσιάζονται είναι η εξάλειψη των εμποδίων που παρουσιάζονται στην περιοχή της Δυτικής Αθήνας προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομικής ευημερίας.
Αρχικά, πρέπει να τονιστεί ότι ο ΑΣΔΑ έχει ήδη προχωρήσει σε μια δέσμη βελτιωτικών παρεμβάσεων μέσω της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης που χρηματοδοτείται από πόρους του ΠΕΠ Αττικής για την ανάπτυξη της περιοχής σε καίρια θέματα και ειδικά στην προώθηση της επιχειρηματικότητας. Οι δράσεις οι οποίες έχουν υλοποιηθεί ή είναι σε εξέλιξη, θα αποτελέσουν και τη βάση για τις επόμενες καθώς, ανάλογα με τα αποτελέσματα που παρήγαγαν θα συνεχιστούν ή/και θα παραμετροποιηθούν ανάλογα με τη στόχευση του νέου στρατηγικού σχεδιασμού.
Σκοπός όμως της μελέτης ήταν να αναδείξει τους γενικότερους παράγοντες-τομείς που χρήζουν βελτίωσης, και να προτείνει παρεμβάσεις με βάση τους παράγοντες που παράγουν τα εμπόδια για τη βελτίωση της περιοχής στον τομέα της επιχειρηματικότητας. Για παράδειγμα, για τα δημογραφικά χαρακτηριστικά και συγκεκριμένα τις μειονότητες της περιοχής προτείνεται η δημιουργία Δομών. Με τον ίδιο τρόπο και κοινή στόχευση προς τους ανασταλτικούς παράγοντες προτείνονται και οι υπόλοιπες παρεμβάσεις.
- Συνεργασία με ερευνητικούς/ ακαδημαϊκούς φορείς
Είναι αναγκαία η σύνδεση των παραγωγικών φορέων με την ερευνητική κοινότητα, με σκοπό την αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρουν τα ερευνητικά αποτελέσματα. Άλλωστε η στήριξη της καινοτομίας μπορεί να συμβάλλει συνολικά στην αύξηση της παραγωγικότητας και της οικονομικής μεγέθυνσης, αντιμετωπίζοντας σημαντικές παθογένειες της ελληνικής οικονομίας: ανεργία, ανταγωνιστικότητα επιχειρήσεων, διαρροή του επιστημονικού δυναμικού στο εξωτερικό (braindrain) κλπ.
Η καινοτομία μπορεί να ορθοποδήσει μέσα σε ένα περιβάλλον όπου η ικανότητα προσαρμογής της οικονομίας στις διάφορες οικονομικές, τεχνολογικές και κοινωνικές αλλαγές, κρίνεται αναγκαία. Οι νέες και υφιστάμενες επιχειρήσεις σε αυτό το περιβάλλον θα πρέπει να υποστηριχθούν από το κράτος με τη δημιουργία ενός κατάλληλου θεσμικού πλαισίου. Επιπλέον, θα πρέπει να προωθείται η ανάπτυξη καινοτομιών με την άρση των εμποδίων που εμφανίζονται κατά την καινοτομική διαδικασία, ενώ θα πρέπει να επιβραβεύονται και τα καινοτομικά αποτελέσματα που είναι εμπορικά αξιοποιήσιμα. Προκειμένου, όμως, να κινηθεί η τοπική οικονομία προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει η καινοτομία να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στα παραγόμενα αποτελέσματα. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει σημαντικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές που θα στοχεύουν στην ανάπτυξη μιας ισχυρής δυναμικής και εξωστρέφειας.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση συνδέεται με τον Στρατηγικό Στόχο 2: Διατήρηση και αναβάθμιση υφιστάμενων επιχειρήσεων και τον Στρατηγικό Στόχο 3: Δημιουργία προϋποθέσεων για ανάπτυξη καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων.
- Μνημόνιο Συνεργασίας Δήμων με το ΠΑΔΑ
Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής αποτελεί το σημαντικότερο φορέα εκπαίδευσης και μεταφοράς τεχνογνωσίας στην κοινωνία της Δυτικής Αθήνας και στο επιχειρηματικό της σύνολο. Για το λόγο αυτό προτείνεται η υπογραφή μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ του Πανεπιστημίου και του κάθε Δήμου της Δυτικής Αθήνας ξεχωριστά, το οποίο θα επιτρέψει την υλοποίηση δράσεων εκπαίδευσης, έρευνας, ανάπτυξης προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ανάγκες των επιχειρήσεων κάθε δήμου με την αξιοποίηση της κατάλληλης τεχνογνωσίας. Από τις δράσεις αυτές θα ωφεληθούν τόσο οι νέοι επιχειρηματίες, όσο και οι υφιστάμενες επιχειρήσεις, οι οποίες θα ενισχύσουν τη βιωσιμότητά τους και θα βελτιώσουν τη θέση τους στην αγορά.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση συνδέεται με τον Στρατηγικό Στόχο 3: Δημιουργία προϋποθέσεων για ανάπτυξη καινοτόμων νεοφυών επιχειρήσεων.
- Ανάδειξη και Προώθηση της περιοχής σε χώρο επενδύσεων
Σημαντική βελτιωτική παρέμβαση στην προσπάθεια ανάπτυξης της περιοχής της Δυτικής Αθήνας αποτελεί η ανάδειξή της σε περιοχή-χώρο επενδύσεων, μέσω προωθητικών δράσεων. Η συγκεκριμένη παρέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί με δύο τρόπους. Ο πρώτος αφορά τις μεγάλες ανεκμετάλλευτες εκτάσεις που διαθέτει η περιοχή, μέσα στον αστικό ιστό, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν πόλο έλξης για επενδύσεις και ανεγέρσεις υπερσύγχρονων δομών και επιχειρηματικών κέντρων. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργούνται αυτόματα πολλαπλά οφέλη για την τοπική κοινωνία, την οικονομία και το γενικότερο επιχειρηματικό περιβάλλον. Γνωστοποιώντας τα σημεία τα οποία είναι διαθέσιμα προς επένδυση και υποστηρίζοντας τα οφέλη τα οποία έχουν οι επιχειρήσεις οι οποίες θα εγκατασταθούν στους χώρους, δημιουργείται ζήτηση για την περιοχή και επανεντάσσεται στον επενδυτικό χάρτη της χώρας, Ο δεύτερος τρόπος έγκειται στην προβολή των πλεονεκτημάτων της περιοχής για νέες επενδύσεις όπως είναι για παράδειγμα η γεωγραφική της θέση και τα έργα υποδομών που υλοποιούνται. Το γεγονός ότι η περιοχή είναι οικονομικά εύκολα προσβάσιμη σε σχέση με άλλες περιοχές της Αττικής, αναμένεται να λειτουργήσει από μόνο του ως επιπλέον κίνητρο.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση συνδέεται με τον Στρατηγικό Στόχο 1: Αύξηση του επιχειρηματικού δυναμικού της περιοχής.
- Δράσεις υποστήριξης και ανάπτυξης δεξιοτήτων Μειονοτήτων
Είναι σημαντικό οι περιοχές οι οποίες παρουσιάζουν μεγάλο θέμα υποβάθμισης και χαμηλά επίπεδα εκπαίδευσης ειδικά λόγω της παρουσίας μειονοτήτων, να υποστηριχθούν κατάλληλα και συνεχόμενα. Αρχικά, είναι σημαντικό να γίνει αισθητή η παρουσία της τοπικής αυτοδιοίκησης προς τις ομάδες, έτσι ώστε πρωτίστως να μην περιθωριοποιούνται και σε δεύτερη φάση να εντάσσονται στην τοπική κοινωνία, μέσα από εξειδικευμένα έργα. Ειδικότερα, τέτοιου είδους έργα αποτελούν ορόσημα για την περιοχή καθώς, θα πραγματοποιούνται δράσεις για την ενημέρωση και την εκπαίδευση των ανθρώπων αυτών, ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους, να κοινωνικοποιηθούν και τελικά, να συμβάλλουν ενεργά και εκείνοι στην οικονομία της περιοχής και την αναβάθμισή της. Η οργάνωση των προτεινόμενων δράσεων μπορεί να γίνει στοχευμένα και ενδεικτικά μπορούν να ξεκινήσουν στο Δήμο Αγίας Βαρβάρας που συγκεντρώνει και ένα μεγάλο αριθμό μειονοτήτων, και στη συνέχεια στον Δήμο Αγίων Αναργύρων-Καματερού.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση συνδέεται με τον Στρατηγικό Στόχο 5: Ενσωμάτωση ειδικών ομάδων πληθυσμού στον παραγωγικό ιστό.
- Εκπαιδευτικό πρόγραμμα Επιχειρήσεων
Σκοπός της παρέμβασης είναι να υλοποιηθεί ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πακέτο για τις επιχειρήσεις της περιοχής, για να εισαγάγει τους εκπαιδευόμενους στις νέες τεχνολογικές προκλήσεις, αλλά και να καταδείξει τρόπους με τους οποίους μπορούν να ενισχύσουν τη λειτουργία των επιχειρήσεών τους. Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών εκδηλώσεων, εξειδικευμένοι εμπειρογνώμονες – μέντορες θα καθοδηγήσουν τους συμμετέχοντες, ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους αλλά και να αποκτήσουν νέες για θέματα που αφορούν τον κλάδο τους (upskilling – reskilling), αλλά και την καινοτομία και επιχειρηματικότητα. Οι εκδηλώσεις θα αφορούν κάθε φορά σε διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας, με στόχο την κάλυψη του συνόλου των επιχειρηματικών κλάδων που δραστηριοποιούνται οικονομικά στους Δήμους της Δυτικής Αθήνας, ενώ ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην ενημέρωση και κατάρτιση σε νέες τεχνολογίες στον τομέα του χονδρικού και λιανικού εμπορίου.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση συνδέεται με τον Στρατηγικό Στόχο 2: Διατήρηση και αναβάθμιση υφιστάμενων επιχειρήσεων και τον Στρατηγικό Στόχο 4: Αναβάθμιση δεξιοτήτων και ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο.
- Κίνητρα για ανάπτυξη Συνεργασιών
Μια βασική παρέμβαση για την ανάπτυξη του επιχειρηματικού δυναμικού της περιοχής είναι η διαμόρφωση κινήτρων για την ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ των επιχειρήσεων της Δυτικής Αθήνας που δραστηριοποιούνται σε συναφείς κλάδους. Οι συνέργειες αυτές δύναται να ενδυναμώσουν την ανταλλαγή καλών πρακτικών μεταξύ των επιχειρήσεων, καλλιεργώντας το έδαφος για την ανάπτυξη συστάδων επιχειρήσεων (clusters), καθώς και την ενσωμάτωση καινοτόμων εγχειρημάτων με σκοπό τη βελτίωση της λειτουργίας και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων.
Η συγκεκριμένη παρέμβαση συνδέεται με τον Στρατηγικό Στόχο 1: Αύξηση του επιχειρηματικού δυναμικού της περιοχής και τον Στρατηγικό Στόχο 2: Διατήρηση και αναβάθμιση υφιστάμενων επιχειρήσεων.
Οι ανωτέρω βελτιωτικές παρεμβάσεις αποτελούν μια ένδειξη μόνο των δυνατοτήτων που παρουσιάζει η περιοχή, ενώ είναι ιδιαίτερα σημαντικό να πραγματοποιηθεί μια ιεράρχηση, η οποία θα συμβάλλει στην καλύτερη οργάνωσή τους.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Όλες οι ελληνικές περιφέρειες ακόμη και αν είναι σήμερα προσανατολισμένες σε αγορές εντός Ελλάδας θα πρέπει να διευρύνουν την οικονομική τους δραστηριότητα διαμορφώνοντας νέα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα μέσω της εύρεσης εξειδικευμένων αγορών, ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες ακόμα και σε παραδοσιακούς κλάδους και συνδυάζοντας την εξειδίκευσή τους με την αντιμετώπιση κοινωνικών, περιβαλλοντικών, κλιματικών και ενεργειακών προκλήσεων, όπως η δημογραφική αλλαγή, η αποτελεσματική διαχείριση πόρων, η ενεργειακή ασφάλεια και η αντοχή στην κλιματική αλλαγή.
Ο εκσυγχρονισμός παραδοσιακών τομέων μέσω εφαρμογής νέων τεχνολογιών στην κατεύθυνση ανάπτυξης δραστηριοτήτων υψηλότερης προστιθέμενης αξίας αλλά και αναζήτησης νέων εξειδικευμένων αγορών, η ευρύτερη όσο το δυνατόν υιοθέτηση και διάχυση νέων τεχνολογιών, η διαφοροποίηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων με στόχο παράλληλα τη διεύρυνση των αγορών στις οποίες απευθύνονται αλλά και η ανάπτυξη τελείως νέων οικονομικών δραστηριοτήτων με καινοτομικά χαρακτηριστικά, μπορούν να αποτελέσουν το πλαίσιο δόμησης νέων ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων.
Τα τοπικά οικοσυστήματα, ειδικά όσα περιλαμβάνουν αστικά οικοσυστήματα, πρέπει να βελτιώσουν τις εσωτερικές και τις εξωτερικές διασυνδέσεις τους. Όσον αφορά στις εσωτερικές, η δικτύωση επιχειρήσεων, πανεπιστημίων και ερευνητικών φορέων, επαγγελματικών ενώσεων κλπ. μπορούν να δημιουργήσουν ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο για τη διάχυση της γνώσης και την ανάπτυξη της καινοτομίας. Παράλληλα πρέπει να δοθεί έμφαση στη διασύνδεση με άλλες περιφέρειες αλλά και στην τόνωση της εξωστρέφειας και στη συμμετοχή με παγκόσμιες αλυσίδες αξίας προκειμένου αφενός οι δραστηριότητες της τοπικής οικονομίας να αποκτήσουν μια δυναμική ανάπτυξης, αφετέρου να έχουν πρόσβαση σε γνώση και δεξιότητες που θα βελτιώσουν ποιοτικά τις τοπικές παραγωγικές δραστηριότητες.
Ήδη στο πλαίσιο της έξυπνης εξειδίκευσης προωθείται η ανάπτυξη των περιφερειών επικεντρώνοντας στην αξιοποίηση των στοιχείων που μπορούν να διαμορφώσουν ένα βιώσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα με έμφαση στη γνώση, την έρευνα και την καινοτομία. Οι διαδικασίες που έχουν ήδη επισημανθεί ως κρίσιμες είναι: α) ο προσδιορισμός των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της κάθε περιφέρειας σε συγκεκριμένους τομείς ή κλάδους, β) η προώθηση των συνεργασιών με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, γ) η ανάπτυξη μιας στρατηγικής για το μέλλον με συγκεκριμένους άξονες προτεραιότητας, δ) η διαμόρφωση «σχεδίου δράσης» και ε) η δημιουργία μηχανισμών παρακολούθησης και αξιολόγησης της υλοποίησής τους.
Στο πλαίσιο αυτό η Αττική για παράδειγμα εκφράζει σε μεγάλο βαθμό τη συνολική εικόνα που η Ελλάδα μπορεί να αναπτύξει και αξιοποιήσει στην προσπάθεια εξειδίκευσης και οικοδόμησης ισχυρής διεθνούς ταυτότητας/επωνυμίας (brand identity). Αποτελεί αναγνωρισμένο τεχνολογικό και επιστημονικό κέντρο με σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης και λειτουργίας με διεθνή ρόλο και διαθέτει ισχυρή παράδοση και εικόνα στις τέχνες και τον πολιτισμό, ξεκινώντας από τη φιλοσοφία μέχρι το σύγχρονο κινηματογράφο, τις εφαρμογές ψηφιακής μάθησης και λογισμικού, κ.ά. Εκτός από την ισχυρή σύνδεση με τη θάλασσα, αναπτύσσονται πληθώρα οικονομικών και τεχνολογικών δραστηριοτήτων από τη ναυτιλία μέχρι τον τουρισμό και τις υδατοκαλλιέργειες, ενώ ανοίγονται νέες δυνατότητες και την ίδια στιγμή οξύνονται ανάγκες παρέμβασης στον τομέα της διαχείρισης και προστασίας του θαλάσσιου (και γενικότερα του υδατικού) οικοσυστήματος.
Σε αυτό το πλαίσιο η περιοχή της Δυτικής Αθήνας πρέπει να αναζητήσει το ρόλο της και να εξετάσει πώς θα αξιοποιήσει το υφιστάμενο δυναμικό της, αλλά θα προσελκύσει και νέες δραστηριότητες που θα δώσουν αναπτυξιακή δυναμική στην περιοχή.
Θεωρούμε ως μεγάλη ευκαιρία για την Δυτική Αττική το γεγονός ότι περιλαμβάνει περιοχές οι οποίες είναι αναξιοποίητες και μπορούν να προσελκύσουν βιομηχανικές δραστηριότητες ήπιας όχλησης. Συνολικά η χώρα αναζητά τρόπους αναζωογόνησης της βιομηχανίας και η εγγύτητα στο Μητροπολιτικό Κέντρο της χώρας συνιστά ένα πλεονέκτημα. Σαφώς η περιβαλλοντική συμμόρφωση είναι προϋπόθεση και δεν θα πρέπει να αγνοείται ή να υποβαθμίζεται ως παράμετρος. Δεν είναι όμως εμπόδιο στη βιομηχανική ανάπτυξη. Με λίγα λόγια η προσέλκυση σε επιλεγμένες περιοχές της Δυτικής Αθήνας μεταποιητικών δραστηριοτήτων μπορεί να είναι ένας θεμιτός στόχος στρατηγικής.
Οι εμπορικές δραστηριότητες, ειδικά όσες σχετίζονται με την εφοδιαστική αλυσίδα, είναι επίσης πεδία όπου μπορεί να αναπτύξει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα η Δυτική Αθήνα. Οι μεγάλοι οδικοί άξονες από τους οποίους τέμνεται αλλά και εφάπτεται η περιοχή διευκολύνουν την ανάπτυξη σχετικών δραστηριοτήτων που απαιτούν αποθηκευτικούς χώρους μεγάλης έκτασης. Είναι επίσης ένα από τα ισχυρότερα και πλέον αναπτυσσόμενα κλαδικά οικοσυστήματα της ελληνικής οικονομίας, ενώ επηρεάζεται θετικά και από την ανάπτυξη του λιμανιού του Πειραιά, το οποίο καθίσταται ένα από τα κυριότερα λιμάνια εμπορευματοκιβωτίων στην Μεσόγειο.
Επίσης η διαχείριση των αστικών αποβλήτων είναι μία πραγματικότητα η οποία στο δημόσιο διάλογο για την περιοχή αποτελεί συνήθως το βασικό παράγοντα «αναπτυξιακής υποβάθμισης». Ωστόσο, οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις, και οι επιχειρηματικές προοπτικές στους τομείς της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας προσφέρουν μοναδικές ευκαιρίες για αναπτυξιακή πορεία και πραγματική δημιουργία θέσεων εργασίας. Χωρίς να στιγματίζεται η ευρύτερη περιοχή από τον ΧΥΤΑ Φυλής, είναι απαραίτητο να δημιουργηθούν συνθήκες ωρίμανσης τεχνολογικών παρεμβάσεων στην περιοχή που μπορούν να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η σχετική συζήτηση.
Τέλος, στα γεωγραφικά όρια της Δυτικής Αθήνας, εντοπίζονται περισσότερες αδρανείς βιομηχανικές και κτιριακές εγκαταστάσεις, οι οποίες στην προκειμένη φάση δεν δύναται να ενεργοποιηθούν και να αναπτύξουν επιχειρηματική δραστηριότητα. Το γεγονός αυτό, αποτελεί ένα σύνθετο ζήτημα με πολυάριθμες προεκτάσεις, τόσο περιβαλλοντικές όσο και οικονομικές, στην επιχειρηματική ανάπτυξη της περιοχής. Στο πλαίσιο προσανατολισμού της περιοχής προς την πράσινη ανάπτυξη και την έξυπνη εξειδίκευση, προτείνεται η αξιοποίηση αδρανών κτιριακών υποδομών με στόχο την ανάπτυξη πράσινης επιχειρηματικής δραστηριότητας και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός τους. Τελικό αποτέλεσμα των ανωτέρω θα αποτελέσει η δημιουργία ενός υγιούς υποβάθρου για την αποτελεσματική ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, μέσω των διαδικασιών ανάπλασης των αδρανών κτιριακών εγκαταστάσεων.
Ομάδα στόχος για τις προαναφερόμενες προτάσεις θα μπορούσε να αποτελεί – αν και όχι κατά αποκλεισμό – η νέα καινοτόμος επιχειρηματικότητα, ένας τύπος επιχειρήσεων με εξαιρετικό πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα για την οικονομία σε τοπικό επίπεδο. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν ένα καινοτόμο προϊόν και ένα νέο μη δοκιμασμένο επιχειρηματικό πλάνο γύρω από αυτό. Ουσιαστικά, κατευθύνονται προς μια νέα δραστηριότητα, στην οποία είναι άγνωστη η βιωσιμότητα και η επιτυχία της και επενδύουν σε μια νέα ιδέα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη δημιουργία μιας νέας ολόκληρης αγοράς γύρω από το πεδίο δραστηριότητας τους, προσελκύοντας δυνητικό κοινό, ένα μεγάλο μέρος της αγοράς χωρίς γεωγραφικούς ή άλλους περιορισμούς.
Η στόχευση στη βιομηχανία παρόλο που δεν μπορεί να αποτελέσει πρόταγμα, εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική ανάπτυξης της χώρας. Ο τομέας της βιομηχανίας και ειδικότερα η μεταποίηση αποτελεί τον πυρήνα κάθε σύγχρονης οικονομίας και διαδραματίζει κομβικό ρόλο για μια βιώσιμη ανάπτυξη αλλά και για την τόνωση της απασχόλησης σε κάθε οικοσύστημα. Η βιομηχανία παρέχει σταθερές και ποιοτικές θέσεις εργασίας, αποτελεί τη βάση της εξωστρέφειας, στηρίζει την τοπική οικονομία, μετατρέπει την καινοτομία σε επιχειρηματικότητα και καθορίζει τη θέση της εκάστοτε χωρικής ενότητας στην εγχώρια οικονομία αλλά και διεθνώς.
Ο ρόλος της βιομηχανίας και ιδιαίτερα της μεταποίησης είναι κρίσιμος δεδομένου ότι συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας μέσω της τεχνολογικής αλλαγής και έχει ισχυρές αλληλεξαρτήσεις με άλλους τομείς, οι οποίοι είναι υψηλής προστιθέμενης αξίας, ειδικά υπηρεσίες έντασης γνώσης. Τα τελευταία χρόνια συνολικά η χώρα θέλει να ενισχύσει τη συνεισφορά της εγχώριας βιομηχανίας στο ΑΕΠ, δημιουργώντας σταδιακά νέες επενδύσεις, νέες θέσεις απασχόλησης και οικονομική ευημερία. Η επίτευξη του στόχου απαιτεί ένα μεσοπρόθεσμο σχέδιο βιομηχανικής ανάπτυξης για την υπέρβαση των χρόνιων υστερήσεων και τη σταδιακή σύγκλιση προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η Δυτική Αθήνα λόγω ακριβώς της παράδοσης που έχει στον τομέα αυτόν, εκτιμάται ότι μπορεί να αποκομίσει οφέλη από αυτή την εθνική στρατηγική και να διεκδικήσει σχετικό μερίδιο από την εφαρμογή της.
Αυτό και περισσότερα άρθρα μπορείτε να βρείτε εδώ.
